Bảo tàng Quảng Trị được khởi công xây dựng vào năm 2000 đến tháng 5/2008 khánh thành và chính thức mở cửa đón khách tham quan. Hệ thống trưng bày gồm có 2 phần: trưng bày ngoài trời là hệ thống các hiện vật thể khối về chiến tranh cách mạng cùng với các tác phẩm điêu khắc đá của người Chăm. Trưng bày trong nhà với diện tích 2.350m2 được cơ cấu theo 16 chuyên đề và thể hiện thông qua gần 10.000 tài liệu hiện vật gốc, gần 1000 tài liệu ảnh cùng hàng chục tổ hợp không gian hình tượng, tác phẩm nghệ thuật và nhiều tài liệu khoa học phụ khác; được bố trí ở 2 tầng: tầng 1 gồm Gian khánh tiết là biểu tượng “Cây đời” thể hiện quá trình phát triển không ngừng của Quảng Trị trên bước đường hội nhập và phát triển. Bức phù điêu thể hiện ý tưởng “Non Mai, sông Hãn” cặp đôi sông núi biểu trưng của văn hóa Quảng Trị. Ngoài ra, gian khánh tiết còn có 3 bức phù điêu thể hiện 3 lần Quảng Trị được chọn làm Kinh Đô: thủ phủ Aí Tử của Chúa Nguyễn Hoàng, Tân Sở của vua Hàm Nghi và Trụ sở CPCMLTCHMNVN. Phần còn lại là các gian trưng bày đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và văn hoá các tộc người ở tỉnh Quảng Trị. Tầng 2 trưng bày toàn bộ lịch sử xã hội tỉnh Quảng Trị từ thời tiền sơ sử cho đến ngày nay với các chuyên đề: Quảng Trị thời nguyên thủy và buổi đầu lịch sử; Quảng Trị kỷ nguyên Chămpa và Đại Việt; Quảng Trị thời thuộc Pháp và cuộc kháng chiến 9 năm chống Pháp; Nổi đau chia cắt 2 miền Nam - Bắc và cuộc đấu tranh vì khát vọng thống nhất đất nước; Quảng Trị với đường mòn Hồ Chí Minh lịch sử và tuyến hàng rào điện tử Mc. Namara; Chiến dịch đường 9 Khe Sanh năm 1968 và chiến thắng đường 9 - Nam Lào năm 1971; Chiến dịch giải phóng Quảng Trị năm 1972 và Thành Cổ 81 ngày đêm lịch sử; cuối cùng là gian trưng bày Quảng Trị thời kỳ đổi mới và phát triển. |
